4 juli 2017

KONING BOUDEWIJNSTICHTING INVESTEERT IN GEZONDHEIDSONDERZOEK

DE KUNST IS OM ONZE FONDSEN ZO EFFICIËNT MOGELIJK IN TE ZETTEN

Eind april kende de Koning Boudewijnstichting via diverse fondsen ruim drie miljoen euro toe aan tal van onderzoeksprojecten op het gebied van gezondheid. De fondsen ondersteunen het onderzoek in zeer uiteenlopende domeinen: aids, cardiologie, kanker, multiple sclerose, maar ook reuma, veroudering en psychia­trie. Directeur Gerrit Rauws is verantwoordelijk voor het luik gezondheid van de Koning Boudewijnstichting.

“Eigenlijk ondersteunt de Koning Boude­wijnstichting wetenschappelijk onderzoek nog niet zo lang. Het is op initiatief van enkele filantropen die expliciet voor wetenschappelijk onderzoek fondsen ter beschikking stelden. Een groot deel daarvan gaat naar onderzoek op het gebied van gezondheid. In de beginfase was dat vooral voor biomedisch en fundamenteel onderzoek, vandaag gaat het spectrum breder met ook aandacht voor klinisch onderzoek en zelfs onderzoek naar de organisatie van de gezondheidszorg”, vertelt Gerrit Rauws.

“Of ik mij Sinterklaas voel in mijn functie? Een beetje wel, met dien verstande dat Sinterklaas hard moet werken. Filantropen schenken niet aan maar via de Koning Boudewijnstichting. Ze kiezen zelf de thema’s die ze willen ondersteunen: het heet donor adviced onderzoek. Die keuze van filantropen kan veel ruimte laten, bijvoorbeeld voor onderzoek naar ongeneeslijke ziekten. Maar ze kan ook bijzonder specifiek zijn, bijvoorbeeld voor één bepaalde zeldzame ziekte. Onze rol is om de wensen van de schenker om te zetten in concrete onderzoeksprojecten. Wij helpen de meest excellente en relevante projecten te selecteren. De betrokkenheid van de schenker varieert. Soms is de schenker ondertussen overleden, soms is hij heel nauw betrokken. Het selecteren van projecten start doorgaans met een open oproep. De selectie zelf gebeurt met een peerreview, zodat we de garantie hebben van hoog kwalitatief onderzoek.”

GEEN CONCURRENTIE

“De Koning Boudewijnstichting telt ongeveer 600 fondsen, waarvan 74 voor gezondheidsonderzoek. Wij gaan nooit zelf actief op zoek naar fondsen, het zijn de schenkers die ons benaderen, bijvoorbeeld via een notaris. Die schenkers hebben vertrouwen in de Koning Boudewijnstichting omdat we op een transparante en kosteneffectieve manier werken. Het is een principiële keuze om zelf niet actief fondsen te werven. We willen niet in concurrentie gaan met zorg- en welzijns­organisaties die we zelf steunen.”

“Wie een eigen fonds wil oprichten, moet over vijf jaar tijd minstens 50.000 euro schenken. Wie op langere termijn wil werken, brengt minimum 75.000 euro in als kapitaal. Voor wetenschappelijk onderzoek zijn dat nog relatief beperkte bedragen. De kunst is om die zo efficiënt mogelijk in te zetten. Daarom kiezen we ervoor om waar het kan fondsen samen te brengen. Er zijn bijvoorbeeld verschillende fondsen die het kankeronderzoek willen steunen. Als we die fondsen bundelen, kunnen we de lat hoger leggen. Elk fonds heeft een bestuurscomité, met ook een vertegenwoordiger van de oprichter of de oprichter zelf. Dat bestuurscomité moet uiteraard akkoord gaan met het samenvoegen bij andere fondsen. Wij houden ons altijd aan het mandaat of aan het testament van de schenker.”

“Waar de schenker ons meer vrijheid laat om zijn fondsen toe te kennen, kiezen we graag voor domeinen waar nog niet veel onderzoek gebeurt: geriatrie, niet-farma­cologische toepassingen in de geestelijke gezondheidszorg, onderzoek naar de effectiviteit van preventie enzovoort. Dat zijn thema’s die we op eigen initiatief bepalen, als de schenker ons die vrijheid laat. Een ander mooi voorbeeld is het onderzoek naar het gebruik van IT in de organisatie van geïntegreerde zorg. Dat zien we als een investering in de kwaliteit van de zorg.”

DESKUNDIGE JURY

“De uiteindelijke keuze van de concrete projecten is heel competitief: de beste wint. Een deskundige jury, dikwijls ook met externe adviseurs, beslist. Soms doen we een beroep op een andere organisatie voor de beoordeling van projecten. Zo betrekken we voor projecten voor het onderzoek naar de ziekte van Alzheimer de Stichting Alzheimer Onderzoek, omdat daar heel veel expertise zit. Hetzelfde met het onderzoek naar mucoviscidose, waarbij we de Mucovereniging betrekken. Voor het kankeronderzoek werken we zowel samen met de Stichting tegen Kanker als met Kom op tegen Kanker. Door die samenwerkingen zorgen we ervoor dat de middelen niet te versnipperd worden en dat onderzoekers geen dossiers dubbel hoeven in te dienen.”

“Geregeld werken we zelfs samen met een internationale jury. Onze projecten hoeven niet tot België beperkt te blijven. Voor het onderzoek naar zeldzame ziekten is het beter om dat mondiaal te bekijken. Al blijven wij een relatief kleine speler. Onze budgetten zijn meestal niet van die aard om een Europese call te organiseren. Onze middelen zijn veel beperkter dan die van het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO). Maar waar het FWO zijn middelen curiosity driven kan inzetten, volgen wij de wens van de schenkers. Wij hebben dus niet één agenda voor ons onderzoeksbeleid, maar veel verschillende agenda’s.”

“Neen, veel overleg met de overheden over het toewijzen van fondsen voor gezondheidsonderzoek is er niet. Al sluiten we waar mogelijk en waar nodig wel aan bij het overheidsbeleid, bijvoorbeeld als het gaat over de organisatie van de zorg of over de evoluties in de geestelijke gezondheidszorg.”

PSYCHIATRIE ONDER DE AANDACHT

“Toen we eind april het persbericht maakten over de toekenning van de diverse fondsen dit jaar, hebben we ervoor gekozen om de psychiatrie onder de aandacht te brengen. Niet alleen ging het over een nieuw fonds met een succesvolle eerste oproep en bijzonder veel mooie projecten, we wilden ook een signaal geven met die aandacht voor het niet-farmacologisch onderzoek in de geestelijke gezondheidszorg. Daar is nood aan. Bovendien spreekt het een breed publiek aan. De tijdsdruk op clinici zoals psychiaters is groot, waardoor niet altijd voldoende tijd is voor wetenschappelijk onderzoek. Door fondsen toe te kennen, geven we onderzoekers als het ware tijd: money is time, klinkt het bij ons.”

“Wij blijven erover waken om zowel fundamenteel als klinisch en organisatorisch onderzoek te steunen. Daarnaast is de nood en de meerwaarde voor de patiënt of de cliënt een belangrijk criterium. Geregeld nemen we daarom ook iemand van een patiëntenvereniging in de jury op. We experimenteren ook met thema’s waarrond we zowel patiënten, onderzoekers als de industrie samenbrengen om gezamenlijk een onderzoeksagenda te bepalen. Het concrete belang dat onderzoek kan hebben voor de patiënten is belangrijk voor ons. Verder hechten we belang aan goede communicatie over de resultaten. Zo willen we het wetenschappelijk onderzoek ontsluiten voor een breder publiek. Ook dat is een doelstelling van de Koning Boudewijnstichting”, besluit Gerrit Rauws.

TEKST: FILIP DECRUYNAERE • BEELD: PETER DE SCHRYVER