OPINIES & GETUIGENISSEN

VERSLAG VAN EEN DAG IN WOONZORGCENTRUM TEN ANKER, NIEUWPOORT

KAROLIN VANNIEUWENHUYSE • 25/08/2017

Karolin Vannieuwenhuyse is stafmedewerker regionale werking Ouderenzorg in West-Vlaanderen en Eeklo-Deinze. Ze bracht deze zomer een dag door in Ten Anker in Nieuwpoort.

Dinsdagochtend 18 juli 2017. Ik rijd Nieuwpoort binnen, een zeebries verwelkomt mij, ik voel de zomer, een moeder met kinderen fietst ontspannen langs de weg, de vakantiesfeer is hier nooit ver weg.  Toch ben ik hier vandaag voor een  “stagedag” in het woonzorgcentrum Ten Anker. Een tijdje geleden maakte ik de afspraak met directeur Bart Depelchin en zorgcoördinator Hadewijch Vancoillie. Ze waren beiden onmiddellijk enthousiast om mij te ontvangen en meer uitleg te geven over de dagdagelijkse praktijk in het woonzorgcentrum, waarvoor mijn dank. Ik probeer te verduidelijken wat ik eigenlijk wil bereiken vandaag, namelijk een proefondervindelijke toetsing van de theorie aan de dagdagelijkse realiteit.  Ik wil zoveel mogelijk uitleg over de verschillende opdrachten en taken in het woonzorgcentrum. Niet zozeer de zorgtaken, maar vooral hoe men alles organiseert.

Het woonzorgcentrum zal tegen halfweg 2018 over 146 residentiële woongelegenheden beschikken (uitbreiding met 58 woongelegenheden momenteel in realisatie), waarvan 10 kortverblijven. Daarna staat nog de renovatie van 2 bestaande verdiepingen op de planning. Na het middageten neemt de directeur mij mee naar de twee nieuwe verdiepingen die momenteel in ruwbouw zijn opgetrokken. De skyline van Nieuwpoort heeft er een ander zicht bij gekregen, er is een steen verlegd in de rivier. Met de uitbreiding en de renovatie wordt ook de interne werking herdacht. Hoe kunnen we meer persoonsgericht en kleinschaliger gaan werken, welke doelgroepen willen we opvangen…

Naast de uitbreiding van het aantal residentiële woongelegenheden is het de vaste overtuiging van de directie, medewerkers en raad van bestuur dat er ook opdrachten te vervullen zijn buiten de muren van het woonzorgcentrum.  Het wzc heeft een dagverzorgingscentrum met 15 bijzondere erkenningen. Die dag zelf waren 29 gebruikers aanwezig. Recentelijk werd gestart met een thuisverplegingsdienst en het wzc beschikt over outreachende dienstverlening van een diëtiste, logopediste en psychologe via het expertisecentrum Ponton. De medewerkers van Ponton beschikken over consultatiebureaus zowel in het woonzorgcentrum als in het centrum van Nieuwpoort (locatie Medihaven). De directeur neemt me kort voor de middag mee naar Medihaven, een groepspraktijk waar drie (vanaf september vier) huisartsen hun praktijk hebben en waar het wzc een bureel huurt. Ik ontmoet de diëtiste die samen met haar collega’s psychologe en logopediste een bureel deelt en op die manier een multidisciplinaire aanpak in de huisartsenpraktijk helpt uit te bouwen. Ook andere huisartsen verwijzen door ofwel naar Medihaven ofwel naar de burelen in Ten Anker. Ik sta versteld dat niet alleen 65-plussers hier terechtkunnen, maar dat de dienstverlening openstaat voor iedereen ongeacht de leeftijd. Dat lijkt mij een zeer unieke samenwerking.

Ik vuur in de voormiddag mijn talrijke vragen af op zorgcoördinator Hadewijch. Ze geeft me een duidelijk zicht op haar taken als zorgcoördinator. Als ik al één iets heb geleerd door de jaren heen is het dat de functie van zorgcoördinator zeer verschillend wordt uitgewerkt in de diverse woonzorgcentra. In Ten Anker heeft de zorgcoördinator de opdracht om - zoals Hadewijch het zelf zegt -  “op de achtergrond aan te sturen, aanwezig te zijn”,  “te faciliteren” en  “te zorgen dat anderen hun job goed kunnen doen”. Elke ochtend is er kort overleg met de directeur, de HR manager en de zorgcoördinator. Zo kan zeer kort op de bal worden gespeeld. Hadewijch voert de functioneringsgesprekken met het hoofd Verpleging en verzorging, de coördinator Paramedici en de centrumleider van het DVC. Zij is ook verantwoordelijk voor de opvolging en aansturing van de referenten. In Ten Anker werd echt bewust gekozen voor de werking van referenten. Medewerkers die een grote deskundigheid verwerven in een bepaald thema, daartoe de nodige vorming moeten en kunnen volgen en ook de opdracht krijgen om het over te dragen op collega’s; noem een thema en de deskundigheid is aanwezig: voeding, hygiëne, palliatieve zorg, ergonomie, muziek in zorg, elektronisch bewonersdossier, diabetes, wondzorg, pijncontrole, mondzorg, dementie. Hadewijch werkt ook diverse procedures en protocollen uit en gaat daarbij in overleg met de referenten, de kwaliteitscoördinator, de CRA, de apotheker, de huisartsen, de HR manager…

Zij is ook stagecoördinator en organiseert elk jaar een beurs voor studenten, bewoners, familie, het ruime publiek waarop de referenten van het huis hun expertise en kennis kunnen toelichten. Na een bezoek aan deze beurs besliste een koppel dat op de wachtlijst stond dat ze in dit woonzorgcentrum wel oud willen worden. Ik neem me zeker voor om de beurs in november te bezoeken.

Wat ik doorheen deze dag heb geleerd is dat procedures hier niet  “zijn”, maar  “leven”. Er worden diverse instrumenten ingezet om de procedures op de werkvloer ingang te doen vinden. Onder meer audits van de toepassing van handhygiëne en hygiëne in de ruime zin van het woord, steekproefsgewijs worden controles uitgevoerd en wordt er feedback gegeven. Via de opmaak van competentieprofielen wordt de visie van de voorziening ook ingebracht in de dagdagelijkse werking van alle medewerkers. Daarvoor is HR manager Inke leading lady. Straks meer daarover.

In de loop van de voormiddag kan ik de bewonersbespreking van het team meevolgen. 43 bewoners worden op een korte, maar gedetailleerde wijze mondeling besproken. Ondertussen leerde ik van systeemverpleegkundige Eva ook hoe deze informatie en observatie zoveel mogelijk objectief moet worden genoteerd in het elektronisch bewonersdossier. Tijdens de bespreking wordt bevestigd wat we “in Brussel” ook cijfermatig al wisten: de zorgzwaarte van de bewoners is groot, divers en vaak zeer complex. Een bewoonster met een grote rugzak uit het verleden en een psychiatrische achtergrond vraagt veel energie, net als een bewoner met dementie die steeds chaotischer en verwarder wordt.  ‘s Avonds ontmoet ik een zoon met zijn vader op het terras. Zijn ouders verblijven beiden in het woonzorgcentrum, zijn dementerend en samenleven verloopt moeizaam. Een bewoner moest voor een biopsie naar het ziekenhuis. Hoofdverpleegkundige Marianne vertelt me dat ze is meegegaan, gezien de familie zich op dat moment niet kon vrijmaken. Een bewoner heeft andere medicatie gekregen, er wordt alertheid gevraagd van de medewerkers.  Een bewoner mag geen alcohol drinken, maar zondigt daartegen, met gedragsverandering tot gevolg. Ik heb geen verpleegkundige of zorgkundige opleiding, maar bemerk bij de medewerkers empathie, geduld, respect, betrokkenheid, waardigheid en deskundigheid.

Als ik rond 18u op de afdeling loop, zie ik de bewoners van deze ochtend op de gang schuiven, stappen, zitten. Familie loopt in en uit, het is een rustige zomeravond, toch hoor ik uit een paar kamers de onrust, de vermoeidheid, voel ik soms de eenzaamheid van sommige bewoners…

Vanaf 16u30 wordt de  “avond” voorbereid op de afdelingen. Het klinkt wat vreemd, 16u30 is voor mij namiddag, maar zonder dat ik het weet, word ik meegezogen in het ritme van de  “avond”. De maaltijd wordt opgediend voor de mensen die begeleiding nodig hebben in de leefgroep, voor de anderen op de kamer. Ondanks de activiteit die in de gangen en in de leefkamer heerst, verloopt alles rustig. Een verpleger vertelt mij dat na de maaltijd alles weer wordt voorbereid voor de  “nacht”. De nacht begint voor sommige bewoners, op eigen vraag weliswaar, al rond 18u30. Anderen blijven wat langer televisie kijken, sommige bewoners zitten nog rustig op de gang en wensen mij vriendelijk een goede avond. Een man zit met zijn dochter op het terras, ze genieten van de buitenlucht, maar vinden het te warm om te gaan wandelen. Ze vinden het een beetje jammer dat de cafetaria zo vroeg gesloten is, het zou fijn zijn om daar met de familie nog even te kunnen genieten. Maar ze begrijpen ook dat de vrijwilligers niet zo lang kunnen blijven. De familie is blij dat hun vader in het woonzorgcentrum is opgenomen. Het lukte thuis echt niet meer en hier is hij veilig en 24 uur op 24 onder supervisie. Maar het blijft moeilijk om dit proces van ouder en afhankelijk worden te aanvaarden.

Ik heb in de loop van de namiddag ook Inke Accou ontmoet. Inke krijgt in het wzc expliciet de opdracht om het HR management uit te werken. Ze vertelt me over de ruimte die ze krijgt om daarop in te zetten. Naast de opmaak van competentieprofielen voor alle functies in het wzc, bereidt ze ook een policy rond burn-outpreventie voor. Fijn om te horen dat het boek  “Burn-out in de zorg” hiervoor als referentie heeft gediend. Zij doet ook tweejaarlijks een tevredenheidsbevraging bij alle medewerkers. Daarmee krijgt de voorziening onder meer zicht op de mate waarin de huidige medewerkers het aan anderen zouden aanprijzen om in het wzc te komen werken. Ik vraag me af of het ondersteunend werk op het vlak van HRM ook niet ten dienste zou kunnen staan voor de grotere groep van woonzorgcentra waartoe Ten Anker behoort.

Systeemverpleegkundige Eva maakt me duidelijk dat de toepassing en de correcte invulling van het elektronisch bewonersdossier hier niet aan het toeval wordt over gelaten. De medewerkers worden gewezen op het belang van aftekenen van prestaties, van goede en objectieve observatie, registratie en opvolging. Digitale communicatie moet de zorg en kwaliteit van de zorg ondersteunen. Eva geeft ook aan dat ze samen met de kwaliteitscoördinator Els werk maakt van Prezo Woonzorg, een gestructureerd kwaliteitssysteem voor de woonzorg. Ondersteund door de Prezo Woonzorg ICT-tool hebben ze ambitieuze, maar haalbare plannen. Naast de verplichte indicatoren willen ze in Ten Anker immers werk maken van zelfevaluatie en opvolging van 6 bijkomende prestaties.

Hoofdverpleegkundige Zorg Nancy legt me in de vooravond nog uit dat zij via de scan de teamwerking op de verschillende afdelingen in kaart probeert te brengen. Zo krijgt ze een  “foto” van hoe de teamleden hun leidinggevende ervaren. In de loop van de dag gaf ze ook duidelijk de bekommernis mee van het vele administratieve werk ten aanzien van de ziekenfondsen. Vooral bij opnames en bij het uitschrijven van bewoners die tijdelijk (in het weekend) naar huis gaan of in het ziekenhuis verblijven, wordt de verantwoordelijkheid en de opvolging duidelijk bij de voorzieningen gelegd. Een uiterst belangrijke opdracht in functie van de financiering. Digitalisering is daar nog veel te weinig aan de orde, het kan beter en efficiënter!

In de loop van de namiddag breng ik nog kort een bezoek aan het dagverzorgingscentrum. De gebruikers staan klaar om terug naar huis te vertrekken. Minder dan 5% komt op eigen krachten naar het DVC. Gemiddeld zijn meer dan de helft gebruikers met dementie.

Om 19u30 wandel ik het woonzorgcentrum uit. Het is warm, zo’n 27 graden. Ik heb geleerd dat hier op diverse niveaus echt keuzes worden gemaakt. Vrijstelling van tijd voor zorgcoördinatie, voor HRM, voor kwaliteit van zorg, voor specialisatie en voor differentiatie, voor ICT, voor transmurale zorg. Arbeidsregelgeving en – organisatie brengen de sector in een bepaald ritme en structuur. Het is positief om zien en te ervaren dat wordt gezocht naar meer persoonsgerichte zorg en naar zorg meer op het ritme van de bewoner. Zowel in de ochtend als  ‘s avonds probeert men zoveel als mogelijk rekening te houden met de wensen en behoeften van elke bewoner. Ik maak me nog de bedenking dat mensen met deze zware zorgprofielen onmogelijk op kwalitatieve wijze thuis kunnen blijven wonen, tenzij een zeer groot en misschien wel uitputtend engagement van 24 uur op 24 van de mantelzorger als die er is. De thuis die ze hier krijgen is van onschatbare waarde. Deze bewoners verdienen dan ook de beste zorgen en moeten kunnen rekenen op de grootst mogelijke deskundigheid. Tenslotte is het toch voor hen dat we het doen.