26 september 2017

MOBIELE TEAMS GGZ EN HUISARTSEN

BONDGENOTEN IN DE ZORG

De mobiele teams in de geestelijke gezondheidszorg werken nauw samen met de huisartsen. Maar hoe ervaren de huisartsen die samenwerking? Dr. Maaike Heyerick, zelf huisarts, maakte er haar masterproef over. “De mobiele teams zijn een grote meerwaarde voor de patiënten en voor de huisartsen”, zegt ze.

Dr. Maaike Heyerick studeerde vorig jaar aan de UGent af als huisarts. Ze werkte een tijdlang in Roeselare, maar gaat nu aan de slag in een groepspraktijk in Zulte. “Het is heel fijn om in overleg te kunnen gaan met collega’s. Huisarts is soms een eenzaam beroep. Het kan ook deugd doen om ’s avonds eens vroeger te kunnen stoppen. Bovendien versterk je elkaar in een groepspraktijk. Je staat er nooit alleen voor.”

Een soortgelijke steun ervaart dr. Heyerick in de samenwerking met de mobiele teams van de netwerken geestelijke gezondheidszorg. Ze maakte er als huisarts-in-opleiding haar masterproef over. “Tijdens mijn opleiding heb ik als huisarts praktijkervaring opgedaan in Brakel en in Roeselare. Uit eigen ervaring en in gesprekken met collega’s merkte ik dat de samenwerking met de mobiele teams soms erg goed, maar soms ook vrij stroef liep. Voor mijn masterproef wou ik die uiteenlopende ervaringen, en de factoren die erin meespelen, in kaart brengen. Ik heb hiervoor zowel huisartsen als medewerkers van mobiele teams geïnterviewd: psychologen, psychiatrisch verpleegkundigen en psychiaters. Mijn onderzoek was vrij beperkt en ik besef dat je vooral medewerking krijgt van de meest enthousiaste mensen; er is dus zeker enige ‘selectiebias’. Toch was het interessant om een aantal ervaringen in kaart te brengen.”

COMMUNICATIE

“De mobiele teams zijn een vrij nieuw concept, wat betekent dat er nog heel wat ruimte is voor creativiteit. Het zijn vaak medewerkers en artsen die geloven in communicatie, teamoverleg en samenwerking die kiezen voor een functie in een mobiel team. Dat zorgt voor een drive die heel belangrijk is in een pioniersfase. In de praktijk zien we dat die samenwerking soms heel goed lukt, maar soms ook minder.”

“Eén van de knelpunten is dikwijls de communicatie. In het mobiel team heb je altijd met minstens vier partners te maken: de patiënt, zijn omgeving, de huisarts en de zorgverleners. Dat maakt het complex. De huisarts is bijvoorbeeld niet altijd even vlot te bereiken als hij bezig is met consultaties. En laat ons maar eerlijk zijn: niet elke huisarts is even geïnteresseerd in psychische problemen. Of ze zijn wel geïnteresseerd, maar ze houden niet van overleg met andere partners. De situatie is dus erg divers en dat bemoeilijkt soms de relaties - en daarmee ook de goede samenwerking - op het terrein.”

“Of de oudere generatie huisartsen het hier moeilijker mee heeft dan de jonge generaties? In het algemeen allicht wel. Toch gaat het niet alleen om leeftijd. Je hebt ook veel oudere artsen die heel enthousiast zijn over de samenwerking met de mobiele teams. Cruciaal is de openheid voor samenwerking. Huisartsen met een solopraktijk hebben het vaak heel druk en hebben geen tijd voor overleg. Aan de andere kant van het spectrum heb je de wijkgezondheidscentra, die helemaal op samenwerking ingesteld zijn. Teamoverleg is daar zo vanzelfsprekend dat ook de samenwerking met de mobiele teams doorgaans heel gesmeerd loopt.”

CORRECTE DOORVERWIJZING

De samenwerking met de mobiele teams biedt de huisarts heel wat voordelen, vindt dr. Heyerick. “Elke beginnende huisarts voelt zich soms onzeker. Wie weinig ervaring heeft met patiënten met een psychische kwetsbaarheid, weet niet altijd wat hij het beste kan doen. Als je in die situaties even kan overleggen met een collega uit de geestelijke gezondheidszorg, is dat een leerervaring. Als huisarts kan je je ook gefrustreerd voelen als je een patiënt hebt waarvan je het gevoel hebt dat die aan het profiteren is van bijvoorbeeld de sociale zekerheid en die zijn rechten maar al te goed lijkt te kennen… Op de duur denk je dat het aan jou ligt dat je zo gefrustreerd bent. Dankzij de samenwerking met het mobiel team, allemaal mensen met een engelengeduld, leer je dat soort situaties te plaatsen.”

“Een bijkomend voordeel is dat de medewerkers van de mobiele teams doorgaans erg goed de weg kennen in het complexe zorglandschap. Als huisarts ken je natuurlijk ook het CAW en het CGG, maar het blijft moeilijk om in heel concrete situaties te beslissen wat de beste oplossing voor een patiënt is. Terwijl een correcte doorverwijzing in die gevallen juist erg belangrijk is.”

“Een nadeel van de samenwerking met de mobiele teams is dat ze heel strikt zijn in de selectie van patiënten. In Gent was er op het moment van mijn onderzoek een wachtlijst van een jaar voor het chronisch mobiel team. Het is in die context logisch dat je niet zomaar elke patiënt includeert en dat je een strenge selectie maakt. Toch komt het voor dat ik als huisarts overtuigd ben dat opvolging door een mobiel team de beste optie is, maar toch geen groen licht krijg. Dat is best frustrerend, zeker als je de criteria niet kent. Je zit daar als huisarts met je patiënt tegenover je, je belt het mobiel team, je overlegt en je patiënt wordt afgewezen… Een nog betere communicatie over de inclusiecriteria kan wellicht helpen. Als je als huisarts het mobiel team belt, hoop je toch altijd dat je patiënt geholpen zal worden.”

“Om de samenwerking nog vlotter te laten verlopen, zou het goed zijn als je als huisarts weet wie je aan de lijn hebt als je het mobiel team belt. Dat is heel eenvoudig op te lossen: plaats op de website van het mobiel team een foto van elke medewerker met zijn naam erbij. Het zou ook voor de patiënten een lagere drempel betekenen. Als ik de patiënt kan zeggen ‘Julie komt morgen bij je langs’ en ik kan een foto van Julie tonen, dan installeer je al een stukje vertrouwen.”

TIJD EN ENERGIE

“De mobiele teams en de huisartsen zijn bondgenoten in de zorg. Dat gevoel leeft heel reëel en het wordt ook bevestigd door studies in heel Europa. Als ik weet dat morgen iemand van het mobiel team langsgaat bij een patiënt en dat ik hierop feedback zal krijgen, dan weet ik dat de patiënt in goede handen is. Dat is ook belangrijk om je hoofd als huisarts vrij te kunnen maken. Wij zien een grote diversiteit aan patiënten en ze verdienen allemaal onze aandacht. Patiënten met een psychische kwetsbaarheid vragen sowieso meer tijd en energie. Als huisarts heb je een goede mix aan patiënten nodig, anders is het te uitputtend. Je moet jezelf beschermen. Groepspraktijken én de samenwerking met mobiele teams zijn hiervoor een zegen.”

“Ik heb voor mijn onderzoek heel veel enthousiaste mensen ontmoet. De mobiele teams zijn een enorme meerwaarde voor de patiënten en de huisartsen. Wat me wel opviel, is dat niet elke patiënt geëvalueerd wordt door een psychiater. Dat kan allicht ook niet, gezien het beperkt aantal uren dat een psychiater in een mobiel team kan werken. Dat aantal uur moet wat mij betreft stijgen en ook de verloning van de psychiaters moet beter, zodat het beroep aantrekkelijker wordt.”

UIT DE PRAKTIJK VAN EEN HUISARTS

“Vorige week nog had ik een meisje aan de telefoon met acute suïcidaliteit ten gevolge van familiaal geweld. Het ging om een jonge moeder die ermee dreigde haar baby mee te nemen in de dood. Ik heb meteen het mobiel team gecontacteerd. Ik wou geen enkel risico nemen. Het mobiel team nam onmiddellijk contact met de vrouw. Ondertussen wordt zij begeleid door het CAW.”

TEKST: FILIP DECRUYNAERE • STEFAAN VAN BEEL