09/03/2020
Zorgbeleid Kwaliteit Woonzorg

Meerwaarde van BelRAI voor goede zorg is ontzettend groot

LUCAS ORGANISEERT TWEEDE WERELDCONGRES INTERRAI: BELRAI RIJP VOOR VERSNELLING

MEERWAARDE VAN BELRAI VOOR GOEDE ZORG IS ONTZETTEND GROOT

Maart 2020

In Leuven vond begin februari 2020 het driedaagse Wereldcongres InterRAI plaats. Experten uit dertig landen namen eraan deel. Een van hen was Ludo Vanderaspoilden, al jaren een actief promotor van BelRAI in de ouderenzorg in ons land. Officieel is hij met pensioen, maar hij is door de BelRAI-microbe gebeten en laat niet los. Prof. Anja Declercq van LUCAS, het Centrum voor Zorgonderzoek en Consultancy van de KU Leuven, was samen met prof. Chantal Van Audenhove de organisator van het congres.

Ludo Vanderaspoilden is al 15 jaar begaan met InterRAI en de ontwikkeling van de Belgische versie BelRAI. In 2005 maakte hij met het toenmalige VVI (nu Zorgnet-­Icuro) een studiereis naar Canada, dat ook vandaag nog een voortrekker is. “De minister van Volksgezondheid had aan dr. Jan De Lepeleire gevraagd te onderzoeken welk instrument de geriatrische populatie goed in beeld kon brengen”, zegt Ludo Vanderaspoilden. “Met Zorgnet-Icuro wilden we mee aan de kar trekken en zo snel mogelijk een test met InterRAI organiseren. Er werd een stuurgroep opgericht, waarvan ik voorzitter werd. Dertien woonzorgcentra in Vlaanderen hebben toen voor het eerst InterRAI getest. Er bestond alleen een Amerikaanse versie, in het Nederlands vertaald. Zo ging de bal aan het rollen. Vrij snel, al in 2007, bleek dat we een eigen versie nodig hadden: de BelRAI. Prof. Anja Declercq van LUCAS stond mee aan de wieg hiervan.”

“Met de stuurgroep van Zorgnet-Icuro bleven we het project ondersteunen. Drie woonzorgcentra namen het voortouw, waar­onder Huize Ter Walle in Menen waar ik directeur was. We spraken af om alle bewoners te ‘RAI-en’, zoals we dat noemden. Dat was een hele klus, maar het bracht op: de BelRAI geeft met circa 350 vragen op basis van observaties een holistisch beeld van iemands zorgnoden. Omdat het een digitaal systeem is, kunnen we er ook allerlei extra informatie uit halen. Het systeem signaleert bijvoorbeeld op basis van de input of iemand extra risico loopt op valgedrag, een depressie of eenzaamheid. Zo heb je meer handvatten om preventief te werken en zorg op maat te bieden. Vroeger kon dat in principe ook, maar dat waren allemaal afzonderlijke systemen. Nu hanteren we één instrument. Met de resultaten organiseren we een multidisciplinair overleg om een beter zorgplan voor de bewoner op te stellen.”

KATZ-SCHAAL AFGEDAAN?

“De KATZ-schaal wordt nog altijd gebruikt, maar die kijkt alleen naar de ADL-functies, de functies van het algemeen dagelijks leven. Daardoor krijgen die ADL-functies de meeste aandacht van de zorgverleners en blijven andere noden op de achtergrond. Ook de financiering focust op de ADL-functies zoals zelfstandig kunnen eten, je kunnen aankleden, mobiel zijn… Een bewoner die motorisch perfect in staat is om zichzelf te wassen en te kleden maar door een psychische kwetsbaarheid zichzelf verwaarloost, scoort een A of een O-profiel, wat betekent dat er maar weinig financiering tegenover staat. Terwijl die bewoner net extra aandacht nodig heeft. Maar economisch gezien is hij voor een woonzorgcentrum ‘niet interessant’. Interessanter zijn de mensen die niet zelfstandig kunnen eten of incontinent zijn. De KATZ-schaal legt in die zin te beperkte klemtonen en heeft voor heel wat noden te weinig oog. BelRAI besteedt hieraan wel aandacht. Het geeft een meer holistisch, correcter en realistischer beeld van iemands noden. Het is een wetenschappelijk gevalideerd instrument; het is geen kwestie van louter aanvoelen. Aangezien wetenschappelijke inzichten evolueren, worden ook InterRAI en dus ook BelRAI voortdurend bijgestuurd.”

“Ik ben blij dat de BelRAI als instrument nu ook is opgenomen in het Vlaams Regeerakkoord en in het woonzorgdecreet. Het is de bedoeling om voor elke bewoner binnen de vier weken na opname een BelRAI uit te voeren. Deze richtlijn wordt van kracht op 1 januari 2023. De koepel­organisaties in de ouderenzorg, waaronder Zorgnet-Icuro, hebben middelen gekregen om de woonzorgcentra voor te bereiden.”

PILOTEN

“Een eerste stap is net gestart met een pre-pilot met zes voorzieningen, waaronder drie woonzorgcentra van het eerste uur: Zorgnetwerk Trento in Moerzeke, Meunynckenhof in Koekelare en Huize Ter Walle in Menen. De zes centra krijgen een opleiding door het Kwaliteitscentrum voor Diagnostiek in Gent. In een eerste fase testen we het opleidingspakket, om het daarna in april en oktober in twee golven uit te rollen in 45 woonzorgcentra die de BelRAI op al hun bewoners zullen toepassen. Ik ben project­manager van dit consortium. Elk van de 45 woonzorgcentra krijgt drie dagen opleiding train-the-trainer. In ruil geeft de directie haar engagement om hiervoor voldoende tijd vrij te maken en alle bewoners te betrekken. Dat is een stevige verbintenis, want terwijl een KATZ-schaal invullen maar twee minuten duurt, neemt de BelRAI al snel veertig minuten in beslag, zeker in het begin. Dat is een drempel. Gelukkig hebben we een handig instrument van Pyxicare, dat toelaat om met een tablet tot bij de bewoner te gaan om de observaties te doen en de vragen te stellen.”

“Alle 850 woonzorgcentra in Vlaanderen hebben de kans gekregen om in het pilootproject te stappen. We hoopten op een 40-tal gegadigden, er rekening mee houdend dat het engagement niet min is. Maar we zijn overstelpt met aanvragen: 154 woonzorgcentra stelden zich kandidaat. Jammer genoeg kunnen we er maar 45 weerhouden om budgettaire redenen.”

“Uiteindelijk is het doel om BelRAI in de verschillende sectoren in te voeren, ook in de thuiscontext en in de ziekenhuizen. Elke context heeft zijn BelRAI op maat. Zo is er naast de BelRAI LTCF (Long Term Care Facilities) voor woonzorgcentra ook een BelRAI Homecare voor alle zorg, ondersteuning en verpleging aan huis. Uiteraard zijn alle systemen op elkaar afgestemd, met respect voor de privacy, zodat de gegevens over de contexten heen gedeeld kunnen worden.”

“Ik beschouw dit als een stukje van mijn levenswerk”, zegt Ludo Vanderaspoilden. “Ik ben ondertussen met pensioen, maar dit wil ik nog niet loslaten. Ik ben gebeten door de microbe. De meerwaarde van BelRAI voor goede zorg is ontzettend groot. Ik voel dat we nu echt een versnelling beleven. Ik blijf dit nog eventjes volgen. Het is veel te boeiend om er nu mee te stoppen. Ik zie het als een mooie afsluiting van mijn loopbaan.”


OVERHEDEN WILLEN VOORUIT MET BELRAI

“Het InterRAI-congres in Leuven was pas het tweede wereldcongres”, vertelt prof. Anja Declercq van LUCAS, het Centrum voor Zorgonderzoek en Consultancy van de K.U. Leuven, dat het congres organiseerde. “Vier jaar geleden vond het eerste plaats in Toronto. Omdat prof. Chantal Van Audenhove en ikzelf InterRAI-fellows van het eerste uur zijn én omdat we naar aanleiding van dertig jaar LUCAS iets extra wilden doen, hebben we de organisatie van het wereldcongres op ons genomen. Met 350 deelnemers uit dertig landen was dat geen sinecure.”

“Het congres richtte zich zowel tot onderzoekers als beleids­makers en mensen uit de praktijk. De focus lag op de implementatie van het instrument. InterRAI vormt één geheel, maar elk land past de implementatie ervan aan de eigen context aan. Je kan wel een en hetzelfde instrument hanteren in Zuid-Afrika, Singapore en Finland, maar het proces van implementatie zal verschillen. Toch botsen we op veel gelijkaardige problemen en zijn sommige oplossingen nuttig voor iedereen. In die zin is het interessant om te leren van elkaar en te zien hoe andere landen de dingen aanpakken.”

“België staat relatief ver met zijn BelRAI. We zijn het eerste land dat het over verschillende sectoren heen gebruikt heeft. Technisch kan het, dat hebben we voldoende ervaren. Ik heb er goede hoop op dat we dit op korte termijn kunnen implementeren. Het zou de dagelijkse werking in woonzorgcentra, in de thuiszorg en de ziekenhuizen een extra ondersteuning geven.”

“Daarnaast biedt BelRAI andere mogelijk­heden, waaraan LUCAS zal meewerken. Als het instrument eenmaal ingevoerd is, kunnen de geaggregeerde gegevens ons bijvoorbeeld heel wat leren over de zorgzwaarte-indicatoren. Welke bewoners wonen in welk woonzorgcentrum en welke zorg hebben zij nodig? We voeren dit onderzoek uiteraard uit op anonieme data. Op basis daarvan kan je beter gefundeerde beleidsbeslissingen nemen over de noodzakelijke bestaffing, over kwaliteitsvereisten en over een correcte financiering. Een financiering op basis van de BelRAI zal nauwkeuriger en juister zijn dan op basis van de Katz-schaal.”

“Op termijn zullen ook andere sectoren met de BelRAI werken, zoals de sector voor geestelijke gezondheidszorg, de revalidatie en misschien ook die voor personen met een handicap, zodat er een gemeenschappelijk instrument is om zorgnoden in kaart te brengen.”

“In de marge van het wereldcongres in Leuven, was er een ontmoeting met een internationale afvaardiging van InterRAI en de verschillende overheden. De federale overheid heeft met Jo De Cock van het RIZIV en Pedro Facon van de FOD Volksgezondheid bij die gelegenheid de door minister Maggie De Block en de vzw InterRAI ondertekende overeenkomst ontvangen. Dat is een sterk signaal dat ook de federale overheid hier voluit mee vooruit wil”, zegt prof. Anja Declercq.


 

TEKST: FILIP DECRUYNAERE • BEELD: PETER DE SCHRYVER

Reactie toevoegen

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.