Arbeidscoaching
14/04/2021
Geestelijke gezondheidszorg

Arbeidscoaches vormen brug tussen zorg en werk

TRAJECT -EN/OF LOOPBAANBEGELEIDING OP MAAT VOOR VOLWASSENEN MET EEN PSYCHISCHE KWETSBAARHEID

Arbeidscoaches vormen brug tussen zorg en werk

April 2021

Arbeidscoaching GGZ is een ambulante individuele begeleiding op maat voor volwassenen met een psychische kwetsbaarheid. Tijdens een intensief traject krijgen ze stapsgewijs ondersteuning bij de zoektocht naar een betaalde tewerkstelling of bij het uitvoeren van hun huidige of nieuwe job. Ilse Calleeuw werkt als arbeidscoach (en maatschappelijk werker) in Inghelburch, een centrum voor psychische revalidatie in Brugge. Ze begeleidt Julie Rodriguez, die sinds 2020 arbeidscoaching volgt.  

“In Inghelburch zetten we al lang in op ‘revalidatie en werk’. Ons centrum gaf jaren geleden de voorzet om binnen de ambulante GGZ meer aandacht te vragen voor het thema ‘werk’ als belangrijke bron van levenskwaliteit. Van daaruit is de functie arbeidscoach GGZ ontstaan. Ondertussen is arbeidscoaching vanuit de psychosociale revalidatiecentra over heel Vlaanderen uitgerold. Arbeidscoaching wil mensen die psychisch kwetsbaar zijn begeleiden naar een duurzame, reguliere tewerkstelling (trajectbegeleiding) en/of in het behouden van hun werk (loopbaanbegeleiding). Die begeleidingsvormen kunnen elkaar opvolgen en afwisselen tijdens het traject. Cliënten kunnen, na een doorverwijzing door een GGZ-partner of huisarts, bij ons terecht als ze voldoende stabiliteit hebben gevonden in hun herstelproces en als ze gemotiveerd zijn om concrete stappen te zetten naar werk, weliswaar met tussenstappen als dat nodig is. Arbeidscoaches vormen de brugfunctie tussen zorg en werk, en werken aanvullend op het bestaande aanbod van arbeidsbegeleidingsdiensten zoals VDAB. Net door onze expertise in geestelijke gezondheidszorg, de continuïteit tussen traject- en loopbaanbegeleiding en de individuele begeleiding die is aangepast aan de noden van de cliënt verschillen we van reguliere arbeidsbegeleidingsdiensten. Een zorgpartner of -netwerk is cruciaal in dit traject. We vinden het belangrijk dat mensen ondersteund worden door hun huisarts, psychiater, therapeut…”, vertelt Ilse Calleeuw.

Arbeidscoaching is een intensieve en langdurige begeleiding die maximum twee jaar duurt. Julie Rodriguez is een van de cliënten: “Ik heb eerst een revalidatietraject in Inghelburch gevolgd, waar ik Ilse leerde kennen als mijn maatschappelijk werker. Nadien wilde ik graag werken, maar de stap was te groot. Ik heb tussenstappen nodig, zeg maar. Ze verwees mij door naar arbeidscoaching dat ik sinds 2020 – toevallig ook bij haar – volg. De gesprekken gaan ongeveer om de twee weken door. Al kan je dat aantal zelf bepalen naargelang je vraag. Daarnaast word ik begeleid door Gespecialiseerd Team Bemiddeling (GTB). Het grote verschil met arbeidscoaching is dat Ilse meer rekening houdt met mijn kwetsbaarheden. Ze kent mijn valkuilen goed en focust op mijn zorgnood. Arbeidscoaching bestaat uit kleine stapjes, en net die zijn broodnodig. Het vertrekt vanuit mijn vragen, en de opvolging is meer nabij.”

Ilse Calleeuw
Ilse Calleeuw
Constante steunfiguur

“Onze expertise in zorg is onze grote meerwaarde”, vult Ilse aan. “We hebben oog voor de psychische kwetsbaarheden en de impact daarvan op de werkvloer. Daarom werken we op maat. We houden rekening met de noden van de cliënt en passen continu aan. We werken laagdrempelig en kiezen voor een realistische weg. We informeren, sturen bij, stimuleren…, maar altijd in dialoog. Soms betekent een volgende stap even afremmen of begrenzen. We proberen de cliënt vooral te laten proeven van positieve ervaringen. We focussen op zijn krachten en mogelijkheden. Doorheen het traject zijn we een constante steun- en vertrouwensfiguur. Niet alleen voor de cliënt, maar ook voor de werkgever en alle actoren in zorg en werk.” 

Ilse: “We houden rekening met de sociale context, want die kan het traject versterken of bemoeilijken”

Julie: “Een jaar geleden stond ik wantrouwig tegenover werk. Via GTB volgde ik sollicitatietraining, maar dat was een grote drempel. In Ingelburch sloot ik aan bij Arcus, een groepsmodule waarin je zoekt naar antwoorden op vragen zoals 'hoe functioneer ik op de werkvloer' en 'naar wat ben ik op zoek op vlak van tewerkstelling of opleiding'? Zo leerde ik naar mijzelf, mijn krachten en kwaliteiten kijken. Ik ontdekte dat ik veel geduld heb, en dat ik mensen wil laten groeien en openbloeien. Daardoor gooi ik het over een andere boeg. Ik ben vertaler-tolk van opleiding en werkte onder andere in de transportsector, een ziekenhuis, een winkel… Maar, wat wil ik, wat past bij mij? Dat wist ik niet. Op dat soort vragen kreeg ik een antwoord.”  

“Die sessies betekenden een keerpunt”, beaamt Ilse. “Julie zag haar eigen krachten niet. Ze voelde zich onzichtbaar, grijs. Tijdens de modules leerde ze zichzelf kennen, ontdekte hoeveel ze te bieden heeft, dat ze zichzelf mag en kan tonen… Een belangrijke evolutie. Daarna was ze klaar voor een volgende stap.” 

“Stilaan vielen de puzzelstukjes in elkaar”, vult Julie aan. “Ilse zag een vacature voor vrijwilligerswerk in een leesgroep voor personen met een beperking en dacht: dat is iets voor Julie. Ik was heel enthousiast en reageerde onmiddellijk. Door corona kon dat niet doorgaan, maar hadden ze een vrijwilliger nodig bij Hoeve Hangerijn. Elke vrijdag begeleid ik een groep personen met een mentale en fysieke beperking bij het verzorgen van de dieren op de boerderij. Dankzij de positieve ervaring en feedback die ik kreeg van collega’s op de hoeve durfde ik het ook aan om in die organisatie voor een betaalde job te solliciteren. Ook al werd ik niet geselecteerd, toch was dat een positieve les voor mij.Het smaakte naar meer. Daarom heb ik besloten om volgend jaar te studeren voor leefgroepbegeleider.” 

Julie Rodriguez
Julie Rodriguez
Betaald werk is het einddoel

In het traject kan het noodzakelijk zijn dat de cliënt een korte opleiding, stage of vrijwilligerswerk volgt. Die tussenstappen zijn nooit het finale doel van arbeidscoaching, maar een hulpmiddel om het einddoel, betaald werk, te bereiken. “Ik werk nauw samen met arbeidsbegeleidingsdiensten zoals VDAB, GTB… Ik zoek de opties van stages, vrijwilligerswerk… uit. Ik geef geen sollicitatietraining - al kunnen we oefenen op moeilijke vragen – maar verwijs door. En daarnaast maak ik de connectie en verbinding met de zorgpartners. Een arbeidscoach heeft geen uitgebreide toolkit, maar een groot netwerk van partners. Ik maak mensen ook wegwijs in de sociale wetgeving en informeer hen over hun rechten en plichten”, vertelt Ilse. 

Julie: “Arbeidscoaching bestaat uit kleine stapjes, en net die zijn broodnodig”

“Ook dat is een belangrijke troef. Er komt veel op je af, de papiermolen is niet evident”, vult Julie aan. Zo waren er tijdens mijn GTB-traject enkele misverstanden. Ilse trad toen op als hulplijn en sindsdien zitten mijn trajectbegeleider en ik terug op hetzelfde spoor. Ze heeft me ook geholpen bij de contacten met de adviserend geneesheer van de mutualiteit.” Ilse: “Dat gebeurt steeds in overleg. Julie is altijd op de hoogte van die gesprekken. In arbeidscoaching staat de cliënt aan het roer.” Julie: “In feite is Ilse mijn sparringpartner.” Ilse: “Ik bied andere perspectieven en gooi de realiteit op tafel. Julie heeft bijvoorbeeld 101 ideeën, dan bespreken we wat haalbaar is. Soms zetten we stapjes terug, niet om te belemmeren, maar om door het bos de bomen te blijven zien. Om het groter doel voor ogen te houden. Hoe maken we werk haalbaar? Hoe begin ik daaraan? Wat zijn stoorzenders? Als je geen geschikt diploma hebt, wat kan je dan doen? We geven tijd en ruimte aan de cliënt, maar bieden ook duidelijkheid en structuur aan door samen een stappenplan op te maken. Verder houden we rekening met de sociale context, want die kan het traject versterken of bemoeilijken."

Aanpassen en afstemmen

“Voor mij zijn de nabijheid en de flexibiliteit een grote troef van arbeidscoaching”, vertelt Julie. “Dit traject is persoonlijk. Op mijn maat, voor mijn noden. Zonder vast stramien, maar met een einddoel. Het voelt een beetje als een heuvel beklimmen. Soms stijgen we snel, soms moeten we even stoppen. Maar kleine stapjes zijn ook stapjes.”

"We herbronnen vaak", beaamt Ilse. "Soms kan de zorgnood in een traject te hoog zijn en moeten we meer op dat aspect focussen. We bewaken continu het evenwicht tussen werk en psychisch welzijn. We volgen mensen ook op als ze werk hebben. Of we organiseren de communicatie met de werkgever. Arbeidscoaching is een soort uitdoofverhaal waarbij we onszelf langzaam overbodig maken.”

Tot slot, wat zijn de eigenschappen van een goede arbeidscoach? “Hij/zij moet flexibel zijn, positief, constructief, empathisch, open-minded en klantgericht”, antwoordt Julie. “Elk traject is anders, dus je moet continu aanpassen en afstemmen. Je werkt doel- en oplossingsgericht. Je moet zorgen, focussen op de krachten van de cliënt, maar tegelijkertijd ook grenzen tonen. Je werkt individueel, maar ook in een team en in een netwerk. Kortom, het is een afwisselende job met veel autonomie”, besluit Ilse. 

 

TEKST: MIEKE VASSEUR • BEELD: SOPHIE NUYTTEN

Reactie toevoegen

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.