18 april 2017

VLAAMSE SOCIALE BESCHERMING

PERSOONSVOLGENDE FINANCIERING? GRAAG, MAAR DAN WEL OP EEN VERSTANDIGE MANIER!

Vlaanderen evolueert naar een eigen Vlaamse Sociale Bescherming met een persoonsvolgende financiering (PVF) als sleutelprincipe. Zorgnet-Icuro wil hieraan constructief meewerken, maar pleit voor een verstandige PVF, die rekening houdt met de lessen uit het hobbelige parcours in de sector voor personen met een handicap. Om het debat te voeden, publiceert Zorgnet-Icuro een cahier. Stafmedewerker Clara Van den Broeck schetst voor ons de context.

“Met de zesde staatshervorming is Vlaanderen bevoegd geworden voor tal van bijkomende domeinen in zorg en welzijn”, vertelt Clara Van den Broeck. “Vlaanderen wil al die domeinen samenbrengen in één systeem van Vlaamse Sociale Bescherming (VSB). Vandaag zitten we in een overgangsfase waarin de federale administraties (FOD Volksgezondheid en het RIZIV) de uitvoering nog steeds op zich nemen en Vlaanderen de factuur betaalt. Straks moet Vlaanderen alles op eigen houtje doen en een eigen beleid uitstippelen. De beslissingen daarover zijn cruciaal. Niet alles zal tijdens deze legislatuur kunnen worden gerealiseerd. Maar deze Vlaamse regering wil de grote principes wel nog in een decreet vastleggen. En dat is een belangrijk momentum.”

EVENWICHTIGE PVF

“Eenvoudig gezegd is de VSB een verzekeringssysteem. Twee vragen komen er samen: waar haalt Vlaanderen de middelen en hoe zal Vlaanderen die middelen verdelen. In het cahier focussen wij op de uitgavenzijde: hoe zal Vlaanderen de zorg financieren. Het is al duidelijk dat we naar een systeem van persoonsvolgende financiering (PVF) evolueren. Op zich staan wij daar positief tegenover. Het is goed als de zorgvrager meer de eigen zorg in handen kan nemen. Maar zoals de PVF nu in de sector van personen met een handicap (VAPH-sector) wordt uitgerold, is voor ons niet de juiste weg. Zorgnet-Icuro stelt daarom een evenwichtiger alternatief voor.”

“Concreet leert de ervaring in de VAPH-sector ons twee dingen. Het eerste gaat over de keuze voor cash geld, een trekkingsrecht (of voucher) of een combinatie van beide. In de VAPH-sector bestaan de drie systemen. Wij pleiten ervoor om voor de financiering van de zorg¹ alleen met trekkingsrechten te werken en geen cash geld aan zorgvragers toe te kennen. Het klinkt paradoxaal, maar dat is in het voordeel van de zorgvragers. Elke zorgvrager zal immers een indicatie krijgen van zijn zorgbehoefte. Afhankelijk van die indicatie krijgt de zorgvrager een pakket aan zorg en ondersteuning toegekend. Dat pakket wordt uitgedrukt in een trekkingsrecht (met punten) of in cash geld. Cash geld lijkt natuurlijk aantrekkelijk, maar als de prijzen stijgen, krijgen zorgvragers minder zorg voor hun geld. Met een trekkingsrecht is dat niet zo: wat ook de prijzen zijn, de zorgvrager blijft recht hebben op een bepaald pakket aan zorg en ondersteuning. Dat is rechtvaardiger. Bovendien doe je veel zorgvragers geen dienst met cash geld waarmee ze voor de rest alles zelf maar moeten uitzoeken. Denk bijvoorbeeld aan iemand met dementie. Je kunt het beheer overlaten aan een casemanager, maar die zal ook weer geld kosten.”

ERKENNINGEN EN VERGUNNINGEN

“Een tweede les uit de VAPH-ervaringen leert ons dat het beter is om met erkende aanbieders en programmatie te blijven werken. Is het zoveel beter als eenieder zomaar een woonzorgcentrum kan opstarten en uitbaten? Op het eerste gezicht kan meer marktwerking goed zijn voor de zorgvragers. Maar het houdt ook gevaren in: een dalende kwaliteit, een te groot aanbod… De zorg moet vraaggestuurd worden georganiseerd. Wij vragen geen financiering louter op basis van de erkenning van een voorziening, wel op basis van de indicaties van de cliënten, uitgedrukt in punten.”

“Er zijn trouwens nog heel wat onduidelijkheden. Hoe zullen bijvoorbeeld de anciënniteitskosten van het personeel in rekening worden gebracht? Als een cash budget geen reële weerspiegeling van de reële kost is, dreigt een verschraling van de zorg. Neen, dan zijn trekkingsrechten voor de zorgvrager een stuk beter. En dan is het aan de overheid om de vertaling van punten in euro correct te maken, rekening houdend met alle regels en wetgeving die ze zelf oplegt. Alleen zo kunnen zorgvoorzieningen ook in de toekomst kwaliteit van zorg en ondersteuning garanderen. Om te beginnen moeten trouwens eerst de bestaande discriminaties worden opgelost, zoals tussen ROB en RVT in de woonzorgcentra.”

INDICATIESTELLING

In het cahier Vlaamse Sociale Bescherming stelt Zorgnet-Icuro een aantal principes voorop (zie kadertje). Eén ervan gaat over de “uniforme indicatiestelling”. “Voor ons moet die indicatiestelling rechtstreeks aan het elektronisch zorgdossier worden gekoppeld”, zegt Clara Van den Broeck. “Wij willen geen dubbele of onnodige registraties. Bovendien kan de koppeling aan het zorgdossier garanderen dat de indicatie wordt bijgesteld. Elke zorgvrager evolueert immers: zijn noden vandaag zijn wellicht niet gelijk aan die van volgend jaar. Het zorgdossier laat ook toe om op maat te registreren. Voor iemand die op de activiteiten van het dagelijkse leven (ADL) nog totaal onafhankelijk functioneert, hoeven er geen 110 vragen te worden geregistreerd als die persoon bijvoorbeeld enkel huishoudelijke hulp vraagt. Met uniform bedoelen we dat zorgdata op eenzelfde manier worden gecapteerd bij de verschillende zorgaanbieders, ongeacht waar een zorgvrager aanklopt.”

Een ander principe vestigt de aandacht op de nood aan een heldere definitie. “Wat is publiek gefinancierde zorg? Voor welke zorgrisico’s is iemand via de Vlaamse Sociale Bescherming verzekerd? Vandaag is dat niet duidelijk. Het zorgaanbod gaat heel breed: van preventie over verzorging, verpleegkundige hulp en medische zorg tot en met ondersteuning op heel diverse terreinen. Wij stellen voor om het erkende zorgaanbod te hertalen in erkende zorg- en ondersteuningsfuncties.² Elke zorgaanbieder zal in de toekomst worden erkend voor het bieden van een aantal zorg- en ondersteuningsfuncties, waarvoor zorgvragers dan bij hen kunnen aankloppen. Indien nodig zal de zorgvrager voor andere (gespecialiseerde) zorg- en ondersteuningsfuncties elders terechtkunnen. Zo laten we meer marktwerking toe en kunnen organisaties zich profileren naar bepaalde doelgroepen. Bovendien kan dat de samenwerking en de ontschotting in de hand werken. Met andere woorden: wij zien een evolutie van erkende sectoren naar erkende zorg- en ondersteuningsfuncties. Een woonzorgcentrum kan er bijvoorbeeld voor kiezen om ook huishoudelijke zorg en verpleegkundige zorg aan te bieden en voor de psychosociale zorg samen te werken met een CGG. Dat gebeurt vandaag nauwelijks.”

TRANSPARANTIE EN PROFILERING

Hoe kunnen organisaties zich vandaag al voorbereiden op de toekomst met de PVF? Clara Van den Broeck: “Elke organisatie zal zijn aanbod duidelijker moeten bepalen: wat bied je aan, voor wie en tegen welke prijs. Transparantie over het aanbod, een duidelijke profilering en werken aan goede kwaliteit van zorg winnen aan belang. Organisaties die daar vandaag al werk van maken, kunnen daarbij competitief voordeel halen. Zie het echter niet als windowdressing, wel als een authentiek herdenken van je organisatie.”

1   Financiering van de zorg: De financiering van de kosten van publieke verzekerde zorg en ondersteuning. Het gaat voornamelijk over de loonkost van zorgpersoneel.
2   Erkende zorg- en ondersteuningsfuncties kunnen zijn: preventie, zorgcoaching, dagbesteding, cultuur, zingeving, huishoudelijke, logistieke en klusjeshulp, verzorging, verpleging, paramedische zorg, psychosociale ondersteuning/behandeling, medische behandeling en advies, permanentie.

5 PRINCIPES

In het cahier Vlaamse Sociale Bescherming vertrekt Zorgnet-Icuro van een aantal principes.

• Persoon met een zorg- en ondersteuningsnood als centrale partner met recht op zorg
• Objectief, uniform en passend systeem van indicatiestelling
• Heldere definitie van publiek verzekerde zorg en ondersteuning, en organisatiegebonden kosten
• Erkend geprogrammeerd en gevarieerde zorgcapaciteit
• Kwaliteitsgarantie

Het cahier kan je lezen en downloaden via www.zorgneticuro.be bij onze publicaties.

TEKST: FILIP DECRUYNAERE