17 april 2018

AMBITIEUS LOOPBAANPACT

Bovenaan de lijst van knelpuntberoepen van de VDAB prijkt het beroep ‘verpleegkundige’. Hierin komt de komende jaren geen verbetering, integendeel. We stevenen af op een gigantisch tekort aan zorgpersoneel. Zorgnet-Icuro roept alle stakeholders – overheid, vakbonden, onderwijs, experten en werkgevers – daarom op om werk te maken van een ambitieus loopbaanpact voor de zorgsector.

De cijfers en prognoses zijn alarmerend. Voor elke twee vacatures voor een verpleegkundige is er amper één kandidaat beschikbaar. De babyboomers gaan de komende jaren massaal met pensioen. Bovendien zijn er dit jaar weer minder inschrijvingen in de opleidingen voor verpleegkunde. En door de recente verlenging van de bacheloropleiding met één jaar, wat de kwaliteit ten goede zal komen, komen er aan het einde van het academiejaar 2018-2019 nauwelijks bachelors verpleegkunde bij.

Het is een vicieuze cirkel. De uitstroom van verpleegkundigen is groter dan de instroom, wat de druk op verpleegkundigen nog doet toenemen, met als gevolg: ziekteverzuim, nog meer vervroegde uitstroom en de perceptie van het beroep als ‘zwaar’ en ‘onaantrekkelijk’. Bovendien stijgen de noden van de mensen, wat de vraag eveneens doet toenemen. Nu de arbeidsmarkt overal aantrekt, zal de war for talent bovendien in alle hevigheid losbarsten. Ook binnen de zorgsector dreigt een ongezonde concurrentie te ontstaan.

Een beetje morrelen in de marge zal niet voldoende zijn. Een globaal loopbaanpact voor de zorg is noodzakelijk. Dat moet focussen op instroom, aantrekkelijke loopbanen met wendbaar en werkbaar werk, innovatie op de werkvloer en een evenwichtig eindeloopbaanbeleid.

Het spreekt voor zich dat we moeten blijven inzetten op campagnes. We moeten constructief werken aan een positieve beeldvorming. De basisopleidingen moeten voldoende generiek zijn, met specialisatiemogelijkheden, zodat verpleegkundigen flexibel inzetbaar zijn, en zelf ook gemakkelijk van job kunnen switchen naar andere contexten en inhoud.

Om de zorg op de werkvloer georganiseerd te krijgen met het beschikbare personeel hebben we nood aan een wendbaarder zorgorganisatie. Dat vereist aanpassingen aan de wet op de zorgberoepen (het KB78), dat strikte krijtlijnen trekt wie welke
taken mag uitvoeren. Die aanpassingen zijn trouwens ook nodig om zorg op maat van de patiënt/cliënt te verlenen.

Het maatschappelijk debat focust vandaag op het einde van de loopbaan, met name de definiëring van de zware beroepen. We moeten breder durven te kijken. Een goed loopbaanbeleid heeft aandacht voor de work-life-balance en het aantrekkelijk maken van de job in alle loopbaanfasen. Verschillende zaken moeten in het debat op tafel komen: een betere spreiding over de hele loopbaan van de extra verlof­dagen waarop oudere zorgmedewerkers vandaag recht hebben; vorming, opleiding en groeikansen doorheen de hele loopbaan; valorisatie van competenties, ook van zij-instromers.

We mogen niet alleen focussen op collectieve maatregelen om het werk werkbaar te houden tot op het einde van de loopbaan. Even belangrijk zijn maatregelen die het voor werknemers mogelijk maken hun loopbaan op hun persoonlijke maat vorm te geven. Een meer individuele aanpak van het loopbaanbeleid dringt zich op, met vorming, loopbaangesprekken en ‘cafetariaplannen’, waaruit werknemers kunnen kiezen, vanuit hun individuele prioriteiten en keuzes op een bepaald moment in hun loopbaan.

Er ligt werk op de plank. Zorgnet-Icuro is bereid het overleg over een globaal en duurzaam loopbaanpact voor de zorg in al zijn facetten en met alle stakeholders aan te gaan. We vragen dat er op korte termijn naar het model van de pensioencommissie een overlegforum wordt gecreëerd dat in alle openheid de diverse elementen op tafel legt. Heilige huisjes mogen niet geschuwd worden. Alleen op die manier kunnen we dit probleem van personeelstekort samen het hoofd bieden.

Margot Cloet
Gedelegeerd bestuurder