PZ HEILIG HART EN JAN YPERMAN ZIEKENHUIS BATEN SAMEN PAAZ UIT IN IEPER

"Vertrouwen als basis voor hechte samenwerking"

November 2020

PZ Heilig Hart en het Jan Yperman Ziekenhuis in Ieper baten sinds kort gezamenlijk een psychiatrische afdeling in het algemeen ziekenhuis (PAAZ) uit. Het is de voorlopige kroon op een samenwerking die steeds hechter wordt. “Als je de patiënt en zijn problematiek centraal stelt, is dat de enige juiste weg,” klinkt het in Ieper. Algemeen directeurs Cathy Room en Frederik Chanterie én hoofdartsen Katrien Verstraete en Ilke Montag doen het verhaal.

“Onze ziekenhuizen werken al lang samen,” zegt Cathy Room. “Op het vlak van ziekenhuishygiëne en laboratorium, maar ook voor onze corebusiness: de psychiatrie. We hadden al een liaisonfunctie vanuit PZ Heilig Hart in het Jan Yperman Ziekenhuis. We maken ook samen deel uit van het Netwerk GGZ Kwadraat. Het Jan Yperman Ziekenhuis is hierin een goede partner, die mee de diverse functies van het netwerk ondersteunt en actief is in het centrum voor psychische revalidatie Hedera en in de mobiele teams. Samen met het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg hebben beide ziekenhuizen ook het ABA-programma uitgewerkt: het Ambulant Behandelprogramma Alcohol.”

“In het Jan Yperman Ziekenhuis zelf ervoeren we echter de nood aan meer psychiatrische aanwezigheid,” zegt Frederik Chanterie. “De liaisonfunctie psychiatrie hadden we al uitgebreid naar drie halve dagen per week, maar je mag het aantal patiënten niet onderschatten met somatische klachten en een onderliggende psychische component. Als die patiënten in het ziekenhuis lichamelijk herstellen en naar huis terugkeren zonder die psychische component te behandelen, weet je dat ze vroeg of laat hervallen. We moeten onze aanpak verbreden. Het is een kwestie van goede zorgverlening. Bovendien werkt een psychiatrische afdeling in het algemeen ziekenhuis drempelverlagend. We zien de PAAZ als een deel van een breder traject.”

Eén visie

“Natuurlijk is dit geen evidente beslissing voor een algemeen ziekenhuis,” zegt Frederik Chanterie. “We hebben interne en chirurgische bedden geconverteerd en er gaat een investering mee gepaard. Maar we zijn overtuigd van de meerwaarde van de PAAZ én van de hechte samenwerking met het PZ Heilig Hart. Samen kunnen we de juiste zorg op de juiste plek garanderen. Dit is een gezamenlijk verhaal. Wij zorgen voor de verpleegkundige omkadering, de psychologen, de ondersteunende functies en de infrastructuur, maar we nemen zelf geen psychiaters in dienst voor de PAAZ. PZ Heilig Hart zorgt daarvoor. Dat komt de kwaliteit voor de patiënt alleen maar ten goede, waar hij ook opgenomen wordt: in Jan Yperman of Heilig Hart, hij krijgt dezelfde goede zorg door dezelfde psychiaters vanuit eenzelfde visie en organisatie. Alle concurrentie is uit dit model verdwenen: de psychiaters kunnen vrij beoordelen welke plaats het meest aangewezen is voor een patiënt.”

“PZ Heilig Hart neemt voor de PAAZ wel een extra psychiater in dienst,” zegt Cathy Room. “We kunnen ook een beroep doen op een bijkomende arts-specialist in opleiding, die wij trouwens, met de PAAZ én het psychiatrisch ziekenhuis, een heel diverse ervaringscontext kunnen aanbieden. De volledige medische staf van het PZ Heilig Hart engageert zich trouwens mee in de wachtdienst voor de PAAZ. Die samenwerking draagt bij tot een nog betere, geïntegreerde zorg in de regio. De PAAZ-samenwerking wordt in een associatieovereenkomst vastgelegd tussen de vzw Gezondheidszorg ‘Bermhertigheid Jesu’, waartoe het PZ Heilig Hart behoort, en de vzw Jan Yperman Ziekenhuis.”

In beide richtingen

De samenwerking tussen het psychiatrisch en het algemeen ziekenhuis gaat overigens in beide richtingen. In het psychiatrisch ziekenhuis hebben patiënten immers vaak ook nood aan somatische zorg. “Naast de zeven psychiaters hebben we hiervoor een huisarts in het psychiatrisch ziekenhuis,” zegt Cathy Room. “Maar we krijgen ook ondersteuning van een internist van het Jan Yperman Ziekenhuis. En tijdens de coronacrisis werken we goed samen op het vlak van testen, expertise en ziekenhuishygiëne. De klinisch bioloog van het Jan Yperman Ziekenhuis neemt deel aan het corona-overleg in PZ Heilig Hart. Wat de toekomst betreft, bereiden we een samenwerking voor rond de apotheek. De gesprekken hierover lopen volop. Er komt een associatieovereenkomst waarbij het Jan Yperman Ziekenhuis vanaf 2021 de apotheek van PZ Heilig Hart exploiteert.”

“Samenwerken betekent voortdurend afstemmen en zien waar we elkaar kunnen helpen,” beaamt Frederik Chanterie. “Er is dankzij de geleidelijke uitbouw van onze samenwerking ondertussen veel vertrouwen gegroeid tussen onze beide organisaties. Dat vertrouwen biedt op zijn beurt een stevig fundament voor nog hechtere samenwerking.”

"De meerwaarde is voor iedereen duidelijk"

Een hechte samenwerking lukt alleen als die stevig in de organisatie is ingebed. Het medisch korps van beide ziekenhuizen schaart zich in elk geval vierkant achter de krachtenbundeling. Symbool voor de verstrengeling tussen beide voorzieningen is de positie van dr. Katrien Verstraete, hoofdarts van PZ Heilig Hart en – zij het tijdelijk – diensthoofd van de PAAZ in het Jan Yperman Ziekenhuis. We praatten erover met de hoofdartsen dr. Ilke Montag (Jan Yperman Ziekenhuis) en dr. Katrien Verstraete (PZ Heilig Hart).

"Als we de cijfers analyseren en de organisatie van de zorg vanuit het perspectief van de patiënt benaderen, dan is maar één oplossing de juiste: een nauwere samenwerking met PZ Heilig Hart en de oprichting van een PAAZ in het Jan Yperman Ziekenhuis,” zegt dr. Ilke Montag.

“Er was al een goede samenwerking,” bevestigt dr. Katrien Verstraete. “We hebben een sterke traditie van overleg en het gezamenlijk uittekenen van zorgpaden. Ook binnen het Netwerk GGZ Kwadraat vinden we elkaar. Meer en meer krijgt die samenwerking structuur en kunnen we de patiënten in deze regio een volwaardig aanbod geestelijke gezondheidszorg bieden. De PAAZ is daarin een belangrijk onderdeel, vooral voor mensen die even op hun plooi moeten komen, een korte decompensatie. Vergeet niet dat we in deze regio nog altijd met torenhoge suïcidecijfers kampen. PZ Heilig Hart heeft  10 bedden crisisopname, maar die liggen doorgaans vol.”

Veilige context

“We hebben een gezamenlijke werkgroep opgericht om de PAAZ operationeel te maken”, zegt dr. Montag. “Alle neuzen wezen snel in dezelfde richting, zowel wat het medisch, het verpleegkundig, het ondersteunend als het organisatorisch kader betrof. Wij wilden onze patiënten in de allereerste plaats een veilige context geven, met een gespecialiseerd team. De PAAZ richt zich niet op mensen met de meest complexe psychiatrische problemen, maar wil een tussenstap bieden die voor veel mensen toegankelijker is. Dat past in het kader van de vermaatschappelijking van de zorg. De PAAZ is drempelverlagend. Omgekeerd kunnen patiënten uit het psychiatrisch ziekenhuis via de tussenstap van de PAAZ voorbereid worden op een terugkeer naar de thuissituatie en ambulante hulpverlening. Opschalen en afschalen, beide zijn mogelijk.”

“In april is de PAAZ opgestart. Covid-19 heeft voor wat vertraging gezorgd, maar we nemen geleidelijk patiënten op. Door de coronacrisis neemt de nood aan geestelijke gezondheidszorg nog toe. Dit komt dus niets te vroeg. We bouwen het aanbod GGZ in de regio Ieper uit en we werken aan een correcte beeldvorming. Ook voor een huisarts of een psycholoog is het gemakkelijker om een patiënt te overtuigen van een opname in de PAAZ van een algemeen ziekenhuis dan meteen te verwijzen naar een psychiatrisch centrum”, zegt dr. Montag.

“De samenwerking met de eerste lijn is cruciaal,” vindt dr. Verstraete. “De huisartsen doen vandaag al veel beroep op de mobiele teams. Ze zijn blij met het ruimere aanbod en ze kunnen vaak zelf goed inschatten waar een patiënt het best geholpen kan worden. We breiden trouwens het aanbod consultaties uit. Ook de vele ambulante psychologen in de regio ondersteunen we hiermee.”

Meerwaarde

“Ik was eerder het hoofd van het liaisonteam psychiatrie en ken het Jan Yperman Ziekenhuis daardoor vrij goed,” zegt dr. Verstraete. “Eens we volledig bemand zijn, komt er iemand anders aan het hoofd van de PAAZ.”

“Iedereen ziet de meerwaarde van deze samenwerking,” zegt dr. Montag. “De tijd was er rijp voor. Het concurrentiële model heeft afgedaan. Over de lijnen heen werken we samen rond de patiënt en zijn problematiek: huisartsen, de spoedgevallendienst en het hele aanbod geestelijke gezondheidszorg op de eerste, tweede en derde lijn. Soms heeft een patiënt meer zorg nodig, soms minder. Het is belangrijk dat we correct kunnen schakelen voor zorg op maat. Bovendien kan de PAAZ de wachtlijst in het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg helpen beheersen.”

“Een volgende stap in dit verhaal is de oprichting van een unit High & Intensive Care (HIC) in PZ Heilig Hart”, zegt dr. Verstraete. “Het aantal ernstige psychiatrische aandoeningen en het aantal gedwongen opnames stijgt. Het HIC-pilootproject laat ons toe om waar nodig de zorg te intensifiëren met een aangepaste personeelsomkadering. We evolueren naar twee leefgroepen HIC van telkens tien plaatsen. In afwachting van nieuwe infrastructuur zijn de leefgroepen vandaag ondergebracht in twee afdelingen.”

“Ja, je kan echt wel spreken van een inhaalbeweging voor de geestelijke gezondheidszorg in de regio Ieper,” besluit dr. Verstraete. “Er was lange tijd weinig psychiatrisch aanbod in de streek, terwijl de noden hoog zijn. We zijn lang stiefmoederlijk behandeld, maar dat heeft ons gedwongen om creatief samen te werken. En laat net dat nu onze grote kracht zijn. Al ben ik heel blij dat we nu perspectief hebben om dat op een meer structurele manier te doen.”

TEKST: FILIP DECRUYNAERE • BEELD: BART CLOET