06/07/2021
Algemene Ziekenhuizen

“Wanneer iets misloopt, hoeft de empathie tussen arts en patiënt niet te verdwijnen”

OPEN DISCLOSURE IN JESSA ZIEKENHUIS

"Wanneer iets misloopt, hoeft de empathie tussen arts en patiënt niet te verdwijnen"

Juli 2021

Het Jessa Ziekenhuis in Hasselt werkt bewust aan een kwaliteitsbeleid, waar ook open disclosure deel van uitmaakt, vertelt medisch directeur dr. Jos Vandekerkhof. “Het is niet altijd eenvoudig om artsen te overtuigen, maar open communicatie over medische ongevallen is noodzakelijk.”

“Medische ongevallen zitten nog altijd in de taboesfeer. Dat heeft veel te maken met de grijze zone waarin ze zich bevinden. Bij medische ingrepen treden bijvoorbeeld regelmatig complicaties op die door patiënten ook als medische fouten worden gezien. De “echte” medische fouten kun je ruwweg opdelen in drie groepen: near accidents, fouten die op het laatste moment gecorrigeerd konden worden; accidents, fouten die effectief plaatsvonden; en never events, fouten die eigenlijk nooit zouden mogen gebeuren, omdat ze helemaal vermijdbaar zijn. Dat gaat dan bijvoorbeeld om een lidmaatverwisseling tijdens een ingreep. Gevallen zoals dat laatste zijn gelukkig hoogst uitzonderlijk. Maar ook bij andere medische missers zijn er vaak veel frustraties. Bij de patiënt en zijn omgeving, maar ook bij de arts of verpleegkundige. Mensen maken nu eenmaal fouten, dat valt nooit uit te sluiten. Maar jammer genoeg kunnen die de zorgrelatie helemaal verstoren.”

Jos Vandekerkhof: “Vóór je als zorgverlener met de patiënt communiceert, moet je zelf duidelijk weten wat er gebeurd is en wat de mogelijke gevolgen zijn.”

“Daarom is het zo belangrijk om als zorgverlener altijd een open en transparante houding aan te nemen. Dat zorgt er zelfs voor dat er minder gerechtelijke procedures zijn, in tegenstelling tot wat veel zorgverleners vrezen. Als je aan patiënten helder uitlegt wat er gebeurd is, aanvaarden ze dat vaak."

"Wanneer zich in ons ziekenhuis een medisch ongeval voordoet, stapt de patiënt of zijn familie meestal zelf naar de ombudsdienst. Meestal treedt de ombudsman of -vrouw tijdens de gesprekken op als een onafhankelijk bemiddelaar, wat een goede zaak is. Maar daarnaast is het belangrijk dat ook de betrokken zorgverlener of een andere arts aanwezig is bij het gesprek. De omstandigheden moeten zo eerlijk en objectief mogelijk besproken worden en de patiënt en zijn familie hebben recht op emotionele ondersteuning.”

“Jarenlang werd aan artsen en verpleegkundigen gezegd dat ze vooral nooit ‘sorry’ mochten zeggen, omdat ze dan schuld zouden bekennen. Maar dat klopt niet”

“Veel zorgverleners zijn bang om hun verontschuldigingen aan te bieden. Jarenlang werd aan artsen en verpleegkundigen gezegd dat ze vooral nooit ‘sorry’ mochten zeggen, omdat ze dan schuld zouden bekennen. Maar dat klopt niet. Enkel een rechter kan beslissen over schuld en onschuld. En als een arts open communiceert, zal dat zelfs eerder in zijn voordeel spelen, als het toch tot een juridische procedure zou komen. Arts en patiënt hebben vaak een hechte relatie, waarin empathie cruciaal is. Wanneer er iets misloopt, hoeft die empathie niet te verdwijnen. Als arts zeggen dat je het erg vindt dat de patiënt iets is overkomen, is niet hetzelfde als zeggen dat je onzorgvuldig hebt gehandeld.”

“Al moet je uiteraard omzichtig omspringen met dit soort gesprekken. Vóór je als zorgverlener met de patiënt communiceert, moet je zelf duidelijk weten wat er gebeurd is en wat de mogelijke gevolgen zijn. Je mag geen dingen zeggen waarop je later moet terugkomen, want dat zaait enkel verwarring. Onderschat ook niet wat er allemaal bij komt kijken. Zo’n proces van open disclosure kan maanden duren en verschillende gesprekken vragen. Het is belangrijk om daarna een uitgebreide evaluatie te doen met het hele team, zodat gelijkaardige fouten in de toekomst vermeden kunnen worden.”

“Om op een goede manier aan open disclosure te doen, heeft een ziekenhuis vooral een goed kader nodig. Anders pakt de ene arts het zus aan, en de andere zo. Bij het Jessa Ziekenhuis kozen we bewust voor een aparte Directie Kwaliteit, met verschillende ‘Q partners’ die de kwaliteit op alle terreinen bewaken. Zij werken ook zorgpaden en procedures uit. Hoe beter die afgelijnd zijn, hoe kleiner het risico op fouten. En zij zorgen bijvoorbeeld ook voor het second victim-beleid, want ook zorgverleners lijden eronder wanneer er medische fouten gebeuren.”

 

TEKST: STEFANIE VAN DEN BROECK • BEELD: JAN LOCUS

 

Lees ook "Het is niet verboden om 'sorry' te zeggen tegen een patiënt"

Reactie toevoegen

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.