11/02/2018
Algemene Ziekenhuizen

Circulaire economie in de praktijk van een ziekenhuis

11 februari 2018

KIEZEN VOOR DUURZAAMHEID: RECYCLAGE IN UZ LEUVEN

CIRCULAIRE ECONOMIE IN DE PRAKTIJK VAN EEN ZIEKENHUIS

Kan je de gezondheidszorg circulair maken? Die vraag staat centraal op de studiedag van Leuven MindGate op 27 maart 2018. Eén van de sprekers is Herman Devriese, diensthoofd preventie en milieu van het UZ Leuven. Hij presenteert er enkele mooie projecten, onder meer over de recyclage van babyflesjes en blauwe doeken. Wij gingen voor u alvast even ons oor te luisteren leggen.

“Meer en meer voorzieningen hebben aandacht voor een ‘circulaire economie’”, vertelt Herman Devriese. “We streven ernaar om zo weinig mogelijk afval te produceren én om maximaal te recycleren. Dat doen we door zoveel mogelijk grondstoffen uit afval te halen in plaats van uit de natuur. Dat is niet altijd gemakkelijk, maar het idee wint wel veld. Vaak gaat dat streven in tegen het businessmodel van grote bedrijven. Neem de batterijen in smartphones of tablets: Apple en andere producenten maken de vervanging ervan opzettelijk zo duur dat consumenten liever een nieuwe tablet kopen.”

“Als we de circulaire economie toepassen op het ziekenhuis, dan heeft dat gevolgen voor de logistiek. Goederen en materialen worden immers gedistribueerd naar alle afdelingen en diensten en dus moeten ze vaak daar ook weer ingezameld worden. Met één inzamelpunt boek je zelden of nooit resultaat, je hebt diverse inzamelpunten nodig. En om de materialen daar te krijgen, heb je de hulp van elke mede­werker nodig. Die medewerkers zijn vaak hooggespecialiseerde mensen met andere prioriteiten dan recyclage. Je moet dus selectief inzamelen en kiezen waar je je inspanningen op inzet. Het moet de moeite zijn wat volume of aantallen betreft. Er moet ook een draagvlak voor bestaan. Bovendien moet er een markt voor zijn. Als de olieprijzen stijgen, dan worden de grondstoffen om kunststoffen te maken duurder en dan loont recyclage. Lage olieprijzen zijn slecht voor de recyclagemarkt en de afvalwereld. Sinds midden 2017 is de prijs van een vat ruwe olie gestegen van 45 naar 70 dollar, waardoor afval als grondstof weer interessanter wordt. Het is echter niet evident om afvalstoffen in te zamelen in een ziekenhuis. Veel mensen komen er thuis al nauwelijks toe, laat staan op het werk, met de tijdsdruk en de focus op de patiëntenzorg.”

VOORTDURENDE EVOLUTIES

“Veel kunststofafval verdwijnt vandaag bij het gewone vuilnis. In sommige regio’s loopt nu een experiment met roze zakken voor alle kunststoffen die niet-PMD zijn. Met UZ Leuven wilden we hieraan meedoen. De plaatselijke intercommunale ging ermee akkoord. Maar de wetgeving laat het niet toe: je mag maar drie zakken per week buitenzetten, ook als ziekenhuis. Jammer natuurlijk. Want nu verdwijnen die kunststoffen samen met het ander niet-­risicohoudend afval in de verbrandingsoven. De kunststof die via de roze zakken wordt opgehaald, wordt daarentegen hergebruikt voor kunststofbanken en -balken met heel wat toepassingen.

De mogelijkheden voor dat soort recyclage zullen verder toenemen. Ook afgedankte elektronica worden meer en meer hergebruikt. Het Vlaamse bedrijf Umicore is een wereldspeler op het vlak van het herwinnen van edele metalen uit elektronica.”

“Ik werk al 20 jaar in het UZ Leuven en ik zie voortdurend evoluties. Soms wordt de recyclage van een bepaald materiaal na jaren plots onrendabel. Vroeger werden de placenta’s ingezameld voor gebruik in de cosmetica of de farmacie; vandaag hebben die sectoren andere mogelijk­heden en zijn placenta’s afval dat niet meer ingezameld wordt.”

MOOIE PROJECTEN

“Vroeger werden de babyflesjes voor afgekolfde melk of poedermelk gereinigd en hergebruikt. Economisch was dat duur door de zware logistiek. Daarom kiezen veel ziekenhuizen voor wegwerpflesjes. Dat is goedkoper, logistiek gemakkelijker en het levert minder risico op contaminatie op. Keerzijde van de medaille: we hebben nu duizenden kilo’s extra hoogwaardig afval. De producent van de flesjes toonde zich bereid om te recycleren, maar dan moesten wij ons logistiek mee organiseren. Om te beginnen moet je je medewerkers motiveren. Dat ging hier gemakkelijk, want velen vonden het ‘een regelrechte verspilling’ dat die flesjes werden weggegooid. Als je de medewerkers aan je kant hebt, wordt het een stuk gemakkelijker. Ze moeten willen meewerken, anders is je project al bij voorbaat verloren. Daarna zijn we met recyclagebedrijf FostPlus aan tafel gegaan. We konden FostPlus overtuigen dat we de flesjes bij het gewone PMD-afval mochten voegen, zodat we geen nieuwe afvalstroom hoefden te creëren. Dan bleef er nog één probleem: op elk flesje kleeft een etiket met de naam van het kindje. Dat zijn vertrouwelijke gegevens, dus moest dat etiket eraf. Hiervoor moesten we een ander soort etiket gebruiken, dat gemakkelijk te verwijderen is. Gelukkig waren alle medewerkers gemotiveerd genoeg en is dit vandaag de standaardprocedure in het ziekenhuis. Het project is een mooi succes.”

“Een ander project is de inzameling van de blauwe doeken gebruikt als verpakking bij sterilisatie. Die zijn gemaakt van polypropyleen: een kunststof. We vonden een bedrijf dat de gebruikte doeken wou recycleren tot polypropyleenkorrels, die als grondstof voor andere producten kunnen dienen. Alleen moesten wij die doeken intern inzamelen en was er ook een manuele manipulatie nodig. Hiervoor hebben we samenwerking gezocht met een maatwerkbedrijf. Dat past perfect in de filosofie van de circulaire economie, die streeft naar een toegevoegde waarde. In het maatwerkbedrijf werken laaggeschoolde mensen die hoogwaardig afval kunnen behandelen om er nieuwe grondstoffen van te maken. We hebben bij dit project ook andere ziekenhuizen betrokken om voldoende volume te hebben, zodat het economisch haalbaar wordt, ook voor het maatwerkbedrijf.”

“Sommige opportuniteiten kan je grijpen, andere zijn niet realistisch: omdat er geen markt voor is, omdat het niet te organiseren valt enzovoort. Vandaag verzamelen we in het UZ Leuven al 50 soorten afval apart in. De haalbaarheid moet je geval per geval bekijken. Neem het inzamelen van hoogwaardige materialen zoals katheters. Dat zou in principe kunnen, maar de wetgeving maakt het lastig, omdat het over risicohoudend medisch afval gaat, met zijn specifieke strenge wetgeving naar verpakking, transport en verwerking. Of neem iets simpels: koffiegruis. Dat wordt gebruikt om champignons te kweken en er is vraag naar. In het ziekenhuis hebben we tientallen tonnen koffiegruis, maar wel erg verspreid. Inzameling hiervan is niet eenvoudig, omdat het ook allemaal uiterst hygiënisch moet kunnen verlopen.”

“Of deze inspanningen ook economisch rendabel zijn? Voor de maatschappij zeker en vast. Voor het ziekenhuis is enige nuance nodig. Het is niet gemakkelijk om dit tot in detail te berekenen, omdat er zoveel elementen meespelen. De recyclage van de flesjes brengt wellicht op. Met de blauwe doeken halen we een break-even. Vergeet niet dat elke kilogram afval die je niet hoeft te laten verbranden ook een uitgespaarde kost is. Maar zelfs al maken we er geen winst op, dan nog is het de moeite waard. Voor het milieu en voor de werkgelegenheid”, besluit Herman Devriese.

Voor meer info over de studiedag “Zorgeloos afval: hoe circulair kan de healthcare zijn”, zie www.leuvenmindgate.be/activities


SLEUTELS TOT EEN SUCCESVOL RECYCLAGEPROJECT
  • Is er continu en voldoende volume?
  • Is het een homogeen materiaal of gemakkelijk te homogeniseren?
  • Is het recyclagemateriaal waardevol, is er een markt voor?
  • Is er geen gezondheidsrisico?
  • Is er een draagvlak bij de medewerkers?
  • Is het wettelijk toegelaten?
  • Pluspunt: kan je de inzameling laten verlopen via bestaande kanalen?

 

TEKST: FILIP DECRUYNAERE • BEELD: JAN LOCUS

Reactie toevoegen

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.